Από τα βάθη του κόλπου Αμπού Κιρ, στην Αλεξάνδρεια, ανέβηκαν ξανά στο φως μορφές που είχαν σιγήσει για πάνω από δύο χιλιετίες. Αγάλματα, σφίγγες και αρχιτεκτονικά ευρήματα – μνημεία
θραύσματα ενός κόσμου που η θάλασσα είχε καταπιεί, εμφανίστηκαν ξανά στην επιφάνεια.
Η ανάσυρσή τους δεν είναι απλώς μια αρχαιολογική είδηση· είναι υπενθύμιση της δύναμης του χρόνου, αλλά και της θάλασσας που άλλοτε καταπίνει κι άλλοτε επιστρέφει τα μυστικά της.
Η βυθισμένη πόλη, που οι αρχαιολόγοι ταυτίζουν ως προέκταση της αρχαίας Κανώπου, υπήρξε κάποτε σπουδαίο κέντρο των Πτολεμαίων και αργότερα των Ρωμαίων. Σεισμοί, καθιζήσεις και η άνοδος της στάθμης των υδάτων βύθισαν σταδιακά το λιμάνι, τις οικίες, τα ιερά και τα εμπορικά της κτίσματα. Έτσι η Κανώπος και το γειτονικό Ηράκλειον πέρασαν στη σιωπή του βυθού.
Η σιωπηλή ανάδυση
Την περασμένη εβδομάδα, γερανοί ανέσυραν κολοσσιαία αγάλματα, ενώ οι δύτες που συμμετείχαν στην επιχείρηση επευφημούσαν. Ανάμεσά τους βρέθηκαν μια σφίγγα με το καρτούς του Ραμσή Β΄, ένα αποκεφαλισμένο άγαλμα Πτολεμαίου, το κάτω μισό ενός ρωμαϊκού μαρμάρινου αγάλματος. Ατελή, αλλά ζωντανά, στέκουν ως μάρτυρες ενός κόσμου που χάθηκε.
Στο ίδιο σημείο ανακαλύφθηκαν ασβεστολιθικά οικοδομήματα, δεξαμενές και λαξευμένες λίμνες, αλλά και εμπορικό πλοίο με πέτρινες άγκυρες και γερανό σε λιμάνι μήκους 125 μέτρων, που λειτούργησε έως και τη Βυζαντινή περίοδο.
Στοιχεία που δείχνουν ότι οι βυθισμένες πόλεις δεν ήταν μόνο κέντρα εξουσίας, αλλά και τόποι καθημερινής ζωής και εργασίας.
#Egypt on Thursday unveiled parts of a sunken city submerged beneath waters off the coast of #Alexandria, revealing buildings, artefacts and an ancient dock, all dating back over 2,000 years https://t.co/aeqAbnV1Ei pic.twitter.com/53QUUMt25a
— Arab News (@arabnews) August 21, 2025
Η θάλασσα ως φύλακας
«Υπάρχουν πολλά υποβρύχια ευρήματα, αλλά μόνο λίγα μπορούν να ανασυρθούν σύμφωνα με αυστηρά κριτήρια. Τα υπόλοιπα θα παραμείνουν μέρος της βυθισμένης κληρονομιάς μας», δήλωσε ο υπουργός Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, Σέριφ Φάτι.
Η δήλωση αυτή φωτίζει μια αλήθεια: η θάλασσα δεν είναι μόνο καταστροφέας· είναι και φύλακας. Κρατάει μέσα της μνήμες, τις προστατεύει από τον άνεμο και τον άνθρωπο, και τις παραδίδει πίσω όταν έρθει η ώρα.
Η ανάσυρση δεν αφορά μόνο την Αίγυπτο. Είναι ένα κομμάτι της ευρύτερης μεσογειακής μνήμης. Στις ακτές αυτής της θάλασσας άνθισαν πολιτισμοί, γράφτηκαν ιστορίες, ιδρύθηκαν πόλεις. Και όπως το κύμα φθείρει και ανανεώνει ταυτόχρονα, έτσι και η Μεσόγειος άλλοτε αφανίζει κι άλλοτε επιστρέφει κομμάτια του εαυτού της.
Η Αλεξάνδρεια, πόλη του Αλεξάνδρου παραμένει πλούσια σε αρχαία κατάλοιπα, αλλά σήμερα είναι και η ίδια ευάλωτη.
Η κλιματική κρίση και η άνοδος της στάθμης των υδάτων απειλούν να την οδηγήσουν στον ίδιο δρόμο με τις πόλεις που η θάλασσα έχει ήδη καταπιεί. Είναι μια ειρωνεία της Ιστορίας: εκεί όπου η μνήμη ξαναβγαίνει στο φως, η λήθη απειλεί ξανά.
Egypt has unveiled parts of a sunken city submerged beneath waters off the coast of Alexandria, revealing buildings, artefacts and an ancient dock, all dating back over 2,000 years. https://t.co/oAm3TubK5e pic.twitter.com/Up6eXr5zeZ
— AFP News Agency (@AFP) August 21, 2025
Η θάλασσα γίνεται, έτσι, ο κατεξοχήν φορέας της Ιστορίας.
Δεν διατηρεί μόνο αντικείμενα, αλλά και νοήματα: την παροδικότητα της δόξας, την ευθραυστότητα των πολιτισμών, την αντοχή της μνήμης.
Όταν ένα αποκεφαλισμένο άγαλμα Πτολεμαίου ανεβαίνει στην επιφάνεια, δεν βλέπουμε μόνο την τέχνη ενός παρελθόντος. Βλέπουμε και την υπενθύμιση ότι η Ιστορία, ακόμη κι όταν βυθίζεται, δεν χάνεται· αναμένει υπομονετικά να την ξαναβρούμε.
Η ανάδυση των αγαλμάτων στην Αλεξάνδρεια είναι μια πράξη διπλή:.
Αρχαιολογική και συμβολική.
Είναι η στιγμή όπου το παρελθόν ανασαίνει ξανά, υπενθυμίζοντας πως κάθε πολιτισμός είναι ένας διάλογος με τον χρόνο και τη θάλασσα.
Και πως τελικά, αυτό που επιβιώνει δεν είναι η υλική ακεραιότητα, αλλά η μνήμη που αρνείται να σβήσει.