Στοκχόλμη, 13 Οκτωβρίου 2025
Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι το φετινό Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών απονέμεται στους Joel Mokyr, Philippe Aghion και Peter Howitt «για τη συμβολή τους στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η καινοτομία και η τεχνολογική αλλαγή τροφοδοτούν τη μακροχρόνια οικονομική ανάπτυξη».
Το βραβείο, ύψους 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών, μοιράζεται: το ήμισυ απονέμεται στον Mokyr και το υπόλοιπο στους Aghion και Howitt.
Οι θεωρίες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε την ανάπτυξη
Ο Joel Mokyr, ιστορικός της οικονομίας στο Northwestern University, ερεύνησε τη «ρίζα της προόδου» – το πώς οι πολιτισμικές αξίες, τα δίκτυα γνώσης και οι θεσμοί του 18ου-19ου αιώνα γέννησαν τη βιομηχανική επανάσταση. Η εργασία του φωτίζει γιατί η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική μπόρεσαν να δημιουργήσουν έναν αυτοτροφοδοτούμενο μηχανισμό καινοτομίας.
Οι Philippe Aghion (Collège de France, LSE) και Peter Howitt (Brown University) ανέπτυξαν τη θεωρία της ενδογενούς ανάπτυξης μέσα από τη διαδικασία της «δημιουργικής καταστροφής» – όπου νέες επιχειρήσεις και τεχνολογίες αντικαθιστούν τις παλαιές, προκαλώντας διαρκή ανανέωση.
Η έννοια, εμπνευσμένη από τον Joseph Schumpeter, περιγράφει το δημιουργικό χάος της καινοτομίας: κάθε τεχνολογικό άλμα φέρνει ευημερία αλλά και ανατροπές.
Από την ατμομηχανή στην τεχνητή νοημοσύνη
Σύμφωνα με την επιτροπή του Νόμπελ, οι τρεις επιστήμονες «συνέδεσαν το παρελθόν της βιομηχανικής επανάστασης με το μέλλον της ψηφιακής εποχής». Οι θεωρίες τους προσφέρουν εργαλεία για να κατανοηθεί πώς η τεχνητή νοημοσύνη, η πράσινη ενέργεια και η βιοτεχνολογία μπορούν να μετατραπούν σε κινητήρες βιώσιμης ανάπτυξης.
Ο Aghion τόνισε μετά την ανακοίνωση:
«Η πρόοδος χρειάζεται ελευθερία, ανταγωνισμό και θεσμούς που προστατεύουν τη δημιουργικότητα αντί να τη φοβούνται.»
Πολιτική σημασία
Οι οικονομολόγοι αυτοί υπενθυμίζουν ότι η ανάπτυξη δεν είναι φυσικό δικαίωμα – είναι αποτέλεσμα επιλογών.
Χώρες που επενδύουν στην εκπαίδευση, στην έρευνα και σε ανοικτές αγορές μπορούν να ανανεώνονται· όσες επιμένουν σε μονοπώλια και γραφειοκρατία, μένουν πίσω.
Η φετινή βράβευση στέλνει μήνυμα στις κυβερνήσεις παγκοσμίως:
χωρίς συνεχή καινοτομία, οι οικονομίες χάνουν το μέλλον τους.
ΥΣ…Η «δημιουργική καταστροφή» δεν είναι απλώς θεωρία .
Είναι ο παλμός της ιστορίας.
Από τη μηχανή του ατμού έως τον αλγόριθμο της τεχνητής νοημοσύνης, η πρόοδος προϋποθέτει τόλμη να γκρεμίζεις το παλιό για να οικοδομείς το νέο.