Υπάρχουν βλέμματα που δεν μιλούν, αλλά κραυγάζουν.
Μάτια ζώων που καθρεφτίζουν τη ντροπή του ανθρώπου, την αγριότητα πίσω από τη βιτρίνα του πολιτισμού, την αδιαφορία πίσω από τα μεγάλα λόγια της «ανθρωπιάς».
Η κακοποίηση των ζώων δεν είναι απλώς μια πράξη βίας. Είναι σύμπτωμα κοινωνικής παρακμής, ένα καθρέφτισμα της ψυχής μας. Από τη δηλητηρίαση και τον ακρωτηριασμό, ως τη σιωπηρή εγκατάλειψη και τη δια βίου αμέλεια, κάθε μορφή κακομεταχείρισης φανερώνει τη ρωγμή ανάμεσα στον άνθρωπο και τη ζωή.
Επιστημονική Ημερίδα στη Θεσσαλονίκη: «Ο Κύκλος της Βίας»
Με στόχο την ανάδειξη των πολλαπλών εκφάνσεων της βίας και των τρόπων πρόληψης και αντιμετώπισής της, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, μέσω του ΠΜΣ «Ιατροδικαστική-Ψυχιατροδικαστική», σε συνεργασία με τον Δήμο Θεσσαλονίκης, διοργανώνει σήμερα, Πέμπτη 6 Νοεμβρίου, επιστημονική ημερίδα με τίτλο:
«Ο Κύκλος της Βίας – Ενδοοικογενειακή Βία, Κακοποίηση Ζώων και Βία κατά Ανηλίκων»,
στο Δημαρχιακό Μέγαρο Θεσσαλονίκης.
Η ημερίδα εστιάζει στην ενότητα των μορφών βίας — από τον άνθρωπο προς το ζώο, από τον ενήλικα προς το παιδί — ως ένα ενιαίο φαινόμενο παθολογίας και εξουσίας. Η κακοποίηση δεν γνωρίζει είδος· γνωρίζει μόνο την ανάγκη κυριαρχίας.
Μια κοινωνία που αρνείται να δει
«Έχουν αποδεχτεί και οι αρχές ότι υπάρχει παθογένεια της ελληνικής κοινωνίας στο θέμα της κακοποίησης των ζώων», επισημαίνει η Νατάσα Μπομπολάκη, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας για το Περιβάλλον και τα Ζώα “Νέμεσις”.
Η Ελλάδα παραμένει στις πρώτες θέσεις της Ε.Ε. σε περιστατικά κακοποίησης, με δραματική αύξηση των καταγγελιών τα τελευταία χρόνια: το 2022, 346 περιστατικά μόνο στον νομό Θεσσαλονίκης·το 2024, 900· και το 2025, ο αριθμός αυτός έχει ήδη ισοφαριστεί πριν ακόμη τελειώσει το έτος.
Πρόκειται, λέει η ίδια, για παθητική κακοποίηση — τα ζώα που ζουν μόνιμα δεμένα, εκτεθειμένα στα στοιχεία, χωρίς φροντίδα ή αγάπη. Δεν είναι μόνο η βία, είναι η εγκατάλειψη, η αδιαφορία, η εσωτερική νέκρωση του ανθρώπου.
Το ζώο ως καθρέφτης του ανθρώπου
Από το 2020, η κακοποίηση ζώων θεωρείται κακούργημα. Κι όμως, όπως εξηγεί η Δήμητρα Ψάλλα, Διευθύντρια του Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατομικής του Τμήματος Κτηνιατρικής ΑΠΘ,
«η Ελλάδα άργησε να αντιληφθεί ότι το ζώο δεν είναι υποδεέστερη μορφή ζωής. Πολλά περιστατικά κακοποίησης προέρχονται από τον ίδιο τον κηδεμόνα — όπως ακριβώς συμβαίνει και με την ενδοοικογενειακή βία».
Η βία, λοιπόν, έχει οικείο πρόσωπο. Δεν έρχεται πάντα απ’ έξω — φωλιάζει μέσα στα σπίτια, μέσα στις συνήθειες, στις δικαιολογίες και στις σιωπές.
Η μικρή ελπίδα μέσα στο σκοτάδι
«Τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα σήμερα», λέει ο κτηνίατρος Κυριάκος Αγαθαγγελίδης, «γιατί ο κόσμος αρχίζει να δείχνει ευαισθησία. Τα αδέσποτα δείχνουν εμπιστοσύνη, αφήνουν τον άνθρωπο να τα χαϊδέψει».
Ο ίδιος περιέθαλψε έναν κακοποιημένο γάτο, τον Ήφαιστο, που σήμερα ζει κοντά του, μέλος της οικογένειας. Μια μικρή πράξη καλοσύνης που μοιάζει ασήμαντη, αλλά ίσως εκεί αρχίζει η ανάνηψη του πολιτισμού.
Η κακοποίηση ως καθρέφτης της εποχής
Η κακοποίηση ζώων, παιδιών ή συντρόφων είναι ένας ενιαίος καθρέφτης της ανθρώπινης αδυναμίας.
Η βία δεν είναι «παρέκκλιση»· είναι ένδειξη βαθιάς κοινωνικής σήψης.
Και η αντιμετώπισή της απαιτεί όχι μόνο νόμους, αλλά παιδεία, ενσυναίσθηση, ευθύνη και παρουσία.
Δεν είναι τυχαίο πως τα μέρη όπου σέβονται το ζώο, είναι και τα μέρη όπου σέβονται τον άνθρωπο.
Όπου μαθαίνουμε να ακούμε το κλάμα ενός πλάσματος που δεν μπορεί να μιλήσει, μαθαίνουμε να ακούμε και τη φωνή του άλλου ανθρώπου.
Y.Σ:…Αν υπάρχει Θεός, ίσως δεν μας κρίνει από το πώς φερθήκαμε στους δυνατούς,
αλλά από το πώς σταθήκαμε απέναντι στους αδύναμους.
Γιατί εκεί όπου τελειώνει η φωνή του ζώου,
αρχίζει η φωνή της συνείδησής μας.
Και ίσως τότε να καταλάβουμε πως ο πολιτισμός δεν μετριέται με μνημεία,
αλλά με το πώς φερόμαστε στη σιωπή.