Στις 5 Δεκεμβρίου 1933, οι Ηνωμένες Πολιτείες τερμάτισαν και επίσημα μια από τις πιο αμφιλεγόμενες περιόδους της ιστορίας τους.
Με την επικύρωση της 21ης Τροπολογίας, καταργήθηκε η 18η Τροπολογία και μαζί της η Ποτοαπαγόρευση — το απόλυτο κοινωνικό πείραμα που υποσχέθηκε να «εξαγνίσει» το έθνος, αλλά κατέληξε να το βυθίσει στο χάος, τη βία και τη διαφθορά.
Τα μεγάλα αμερικανικά μέσα όπως το Associated Press και το Reuters περιγράφουν αυτή την ημέρα ως «τη στιγμή που η Αμερική παραδέχτηκε την αποτυχία ενός ιδεαλιστικού ονείρου».
Οι ρίζες της ηθικής σταυροφορίας — Πώς γεννήθηκε η ιδέα της απαγόρευσης
Η επιθυμία για απαγόρευση του αλκοόλ δεν ξεκίνησε το 1920.
Οι ρίζες βρίσκονται βαθιά στη θρησκευτική και κοινωνική παράδοση του 19ου αιώνα.
Τα κινήματα εγκράτειας
Ήδη από το 1850, οργανώσεις θρησκευτικού χαρακτήρα προωθούσαν την αποχή από το αλκοόλ, θεωρώντας το «εργαλείο του διαβόλου».
Το Smithsonian Magazine επισημαίνει ότι τα κινήματα αυτά συνδέονταν με την επιθυμία για ηθική αναμόρφωση της κοινωνίας — βαθιά ριζωμένη στον αμερικανικό προτεσταντισμό.
Η ισχυρότερη οργάνωση ήταν η Anti-Saloon League, η οποία εξαπέλυσε μια άνευ προηγουμένου εκστρατεία πίεσης από τα τέλη του 19ου αιώνα.
Anti-Saloon League — Ιστορία & Πληροφορίες (Ohio State University)
Με μεγάλη επιρροή σε πολιτικούς και κοινοβούλια, κατάφερε να ταυτίσει την κατανάλωση αλκοόλ με κοινωνική παρακμή.
Το National Archives (NARA) αναφέρει ότι η πολιτική της ισχύς ήταν τόσο μεγάλη, ώστε μέσα σε 20 χρόνια πίεσε το Κογκρέσο να ενσωματώσει την απαγόρευση στο ίδιο το Σύνταγμα.
1920: Η Αμερική στεγνώνει και όλα αλλάζουν
Στις 16 Ιανουαρίου 1920, τίθεται σε ισχύ η 18η Τροπολογία.
Για πολλούς Αμερικανούς, η μέρα σηματοδοτεί μια «νέα εποχή ηθικής».
Για άλλους, την αρχή ενός συλλογικού ψέματος.
Τα πρώτα χρόνια: Μια φαινομενική επιτυχία
Αρχεία του NARA δείχνουν ότι:
- χιλιάδες μπαρ έκλεισαν
- η κατανάλωση έπεσε προσωρινά
- οι δρόμοι έμοιαζαν πιο ήρεμοι
Αλλά αυτό κράτησε λίγο.
Η ανεξέλεγκτη άνοδος του οργανωμένου εγκλήματος
Η πιο άμεση συνέπεια της ποτοαπαγόρευσης ήταν η δημιουργία μιας τεράστιας παράνομης οικονομίας.
Το Reuters και το Associated Press τονίζουν ότι η απαγόρευση ευνόησε όσο τίποτε άλλο την άνοδο του οργανωμένου εγκλήματος.
Speakeasies: Η μυστική νυχτερινή ζωή
Τα παράνομα μπαρ (speakeasies) πολλαπλασιάστηκαν θεαματικά.
Το History Channel υπολογίζει ότι ξεπέρασαν τις 200.000 επιχειρήσεις — περισσότερο από τον διπλάσιο αριθμό των νόμιμων μπαρ πριν από το 1920.
Η αυτοκρατορία των γκάνγκστερ
Οι συμμορίες κατέλαβαν την αγορά. Οι πιο γνωστές μορφές της εποχής:
- Al Capone
- Lucky Luciano
- Dutch Schultz
Έλεγξαν πόλεις ολόκληρες, όπως το Σικάγο και η Νέα Υόρκη. Η διαφθορά και η βία εκτοξεύτηκαν.
Το FBI κλήθηκε να αντιμετωπίσει ένα τέρας που η ίδια η αμερικανική νομοθεσία είχε δημιουργήσει.
Οικονομική καταστροφή — Η Μεγάλη Ύφεση αλλάζει τα πάντα
Με τη Μεγάλη Ύφεση του 1929, η Αμερική βυθίστηκε στη φτώχεια και την ανεργία.
Τα δημόσια ταμεία άδειασαν. Και τότε αποκαλύφθηκε το οικονομικό αδιέξοδο της ποτοαπαγόρευσης.
Η κυβέρνηση έχανε πάνω από 11 δισ. δολάρια σε φορολογικά έσοδα από το αλκοόλ.
Το NPR αναφέρει ότι η οικονομική πίεση ήταν ο πιο καθοριστικός παράγοντας που οδήγησε στη μεταστροφή της κοινής γνώμης.
Παράλληλα, οι πολίτες είχαν κουραστεί από:
- τη βία
- τη διαφθορά
- την υποκρισία
- την κατάρρευση της δημόσιας τάξης
1933 — Η μεγάλη στροφή και το τέλος
Με την εκλογή του Φραγκλίνου Ντ. Ρούζβελτ, το θέμα της ποτοαπαγόρευσης μπαίνει πρώτης γραμμής.
Η 21η Τροπολογία επικυρώνεται στις 5 Δεκεμβρίου 1933 και καταργεί την απαγόρευση.
Το Washington Post γράφει:
«Ήταν η στιγμή που το έθνος επέλεξε τον ρεαλισμό αντί του ηθικού φανατισμού.»
Ο Ρούζβελτ, υπογράφοντας την κατάργηση, δήλωσε:
«Νομίζω ότι αυτό αξίζει μια μπίρα.»
Και η Αμερική… πανηγύρισε.
Υ.Σ:…Η κληρονομιά — Ένα μάθημα για το μέλλον
Σήμερα οι ιστορικοί συγκλίνουν στο ίδιο συμπέρασμα:
Η Ποτοαπαγόρευση:
- δεν εξαφάνισε το αλκοόλ
- δημιούργησε μαύρη αγορά
- ενίσχυσε το οργανωμένο έγκλημα
- έπληξε τη δημοκρατική αξιοπιστία
- απέτυχε ως κοινωνική πολιτική
Το Smithsonian συνοψίζει:
«Ένα έθνος προσπάθησε να διορθώσει την ανθρώπινη φύση με νόμο — και απέτυχε.»
Και το Reuters προσθέτει:
«Η ποτοαπαγόρευση έληξε, αλλά οι συζητήσεις που άνοιξε παραμένουν ζωντανές έναν αιώνα μετά.»