Η μεταπολεμική Ευρώπη οικοδομήθηκε πάνω σε ερείπια. Και τώρα, 80 χρόνια μετά, η Γερμανία επιστρέφει στο προσκήνιο ενός νέου πεδίου ανοικοδόμησης αυτή τη φορά όχι στην Ευρώπη, αλλά στη Μέση Ανατολή.
Η Γάζα, μετά από δεκαετίες πολέμων, πολιορκιών και ανθρωπιστικών κρίσεων, χρειάζεται όχι μόνο χρήματα, αλλά και μια πολιτική δέσμευση μακράς πνοής. Το Βερολίνο φαίνεται έτοιμο να τη δώσει.
Η πρωτοβουλία Μερτς – Η Διάσκεψη για τη Γάζα
Όπως αποκάλυψε το Arab News, ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς επιδιώκει να διοργανώσει, μαζί με την Αίγυπτο, μια διεθνή διάσκεψη ανοικοδόμησης της Γάζας, στην οποία θα κληθούν να συμμετάσχουν τα αραβικά κράτη, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ, αλλά και διεθνείς οργανισμοί.
Στόχος είναι να τεθούν οι βάσεις για ένα “Σχέδιο Μάρσαλ” προσαρμοσμένο στη Μέση Ανατολή, με έμφαση στις υποδομές ύδρευσης, ενέργειας και υγείας — τομείς που έχουν καταρρεύσει σχεδόν ολοκληρωτικά.
Η Γερμανία ήδη εξετάζει την αποστολή 850 προσωρινών μονάδων στέγασης, ενώ παράλληλα προωθεί τεχνική υποστήριξη στις αποστολές της UNRWA και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που επιχειρούν εντός της Γάζας.
Συντονισμός των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων
Η πρωτοβουλία του Βερολίνου δεν είναι μεμονωμένη.
Το Reuters αποκάλυψε ότι η Γερμανία, μαζί με τη Γαλλία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, στηρίζουν το αραβικό σχέδιο ανοικοδόμησης, το οποίο προβλέπει τη δημιουργία μιας προσωρινής διοικητικής επιτροπής Παλαιστινίων τεχνοκρατών.
Η επιτροπή αυτή θα έχει ως έργο τη διαχείριση της ανοικοδόμησης, υπό διεθνή εποπτεία και χρηματοδοτική στήριξη από την Ε.Ε. και τον ΟΗΕ.
Η παρουσία της Γερμανίας στον πυρήνα αυτής της προσπάθειας ενισχύει τον ρόλο της ως οικονομικού ηγεμόνα της Ευρώπης και ταυτόχρονα ως διπλωματικού μεσολαβητή.
Η ισορροπία μεταξύ ανθρωπισμού και πολιτικής
Το Βερολίνο γνωρίζει ότι η εμπλοκή στη Γάζα είναι δίκοπο μαχαίρι.
Η χώρα παραμένει ο μεγαλύτερος δωρητής της UNRWA μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ διατηρεί παράλληλα ισχυρές σχέσεις με το Ισραήλ, τις οποίες δεν θέλει να διαταράξει.
Όπως σχολιάζει το Welt, η Γερμανία δεν προτίθεται να εμπλακεί στρατιωτικά· ωστόσο η πολιτική και οικονομική συμμετοχή της μπορεί να καθορίσει τη φυσιογνωμία της μεταπολεμικής Γάζας.
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν αυτή η συμμετοχή θα αποτελέσει πράξη αλληλεγγύης ή εργαλείο πολιτικής επιρροής.
Η ευρωπαϊκή διάσταση
Στο εσωτερικό της Ε.Ε., το ζήτημα της Γάζας λειτουργεί ως τεστ συνοχής.
Η Κομισιόν πιέζει για έναν ενιαίο μηχανισμό ανοικοδόμησης, με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) να αναλαμβάνει ρόλο χρηματοδότη, και τη Γερμανία να προσφέρει το μεγαλύτερο μερίδιο πόρων.
Όπως αναφέρει το Yahoo News, η γερμανική συμμετοχή μπορεί να ξεπεράσει το “τριψήφιο εκατομμύριο ευρώ” – ποσό που θα κατευθυνθεί κυρίως σε έργα υποδομής, αποναρκοθέτησης και αποκατάστασης σχολείων και νοσοκομείων.
Η Γερμανία επιδιώκει έτσι να τοποθετηθεί στο επίκεντρο ενός ευρωπαϊκού σχεδίου ειρήνης, που θα δώσει στην Ένωση ρόλο διαμορφωτή στη μεταπολεμική Μέση Ανατολή.
Οι προκλήσεις επί του πεδίου
Η ανοικοδόμηση της Γάζας ωστόσο δεν είναι έργο γραφειοκρατίας.
Η έλλειψη ασφάλειας, οι καταστροφές σε βασικά δίκτυα (ηλεκτρισμός, ύδρευση, τηλεπικοινωνίες), καθώς και η έλλειψη ενιαίας πολιτικής αρχής εντός της Παλαιστινιακής επικράτειας, καθιστούν κάθε σχέδιο εξαιρετικά δύσκολο.
Ακόμη και αν η χρηματοδότηση εξασφαλιστεί, η διοικητική εφαρμογή θα απαιτήσει τη συμμετοχή δεκάδων οργανισμών και την εγγύηση ουδετερότητας από το Ισραήλ.
Το ερώτημα «ποιος θα κυβερνά τη Γάζα μετά τη Χαμάς» παραμένει ανοιχτό και καθοριστικό.
Η “διπλωματία της ανοικοδόμησης”
Η Γερμανία επιχειρεί να εγκαινιάσει μια νέα φάση ευρωπαϊκής παρουσίας στη Μέση Ανατολή: όχι μέσα από στρατούς, αλλά μέσα από εργοτάξια.
Η λεγόμενη “διπλωματία της ανοικοδόμησης” στοχεύει να ενώσει ανθρωπισμό και στρατηγική επιρροή.
Είναι η συνέχεια μιας πολιτικής που ξεκίνησε στα Βαλκάνια τη δεκαετία του ’90 και τώρα επανέρχεται με επίκεντρο τη Γάζα.
Όπως παρατηρεί γερμανός αναλυτής, «η Γερμανία χτίζει όχι μόνο σπίτια, αλλά και τη δική της εικόνα ως ειρηνικής δύναμης».
Το διακύβευμα
Η ανοικοδόμηση της Γάζας δεν είναι απλώς οικονομικό έργο· είναι πολιτικός καθρέφτης της Ευρώπης.
Θα αποδειχθεί η Ε.Ε. ικανή να προσφέρει σταθερότητα σε μια περιοχή όπου μέχρι τώρα κυριάρχησε η καταστροφή;
Ή θα περιοριστεί σε δηλώσεις συμπάθειας και χρηματοδοτήσεις χωρίς συνέχεια;
Η Γερμανία δείχνει έτοιμη να επενδύσει κεφάλαια, τεχνογνωσία και διπλωματικό κύρος. Το αν θα επενδύσει και πολιτικό ρίσκο, είναι το ερώτημα που θα κρίνει το μέλλον.
Υ.Σ:….Η ανοικοδόμηση της Γάζας δεν θα μετρηθεί σε κυβικά τσιμέντου ούτε σε εκατομμύρια ευρώ.
Θα μετρηθεί στο αν ένα παιδί θα μπορεί να ξαναπάει σχολείο χωρίς φόβο.
Και τότε μόνο, η «διπλωματία της ανοικοδόμησης» θα έχει δικαιωθεί.