Μια ταινία δεν είναι απλώς ένα σύνολο εικόνων και διαλόγων· είναι ένας καθρέφτης της εποχής, μια μαρτυρία για το τι θεωρούμε άξιο να θυμόμαστε.
Και αν κάτι αξίζει να μνημονεύεται ξανά και ξανά, είναι η μορφή του Ιωάννη Καποδίστρια – του γιατρού, του διπλωμάτη, του Κυβερνήτη, μα πάνω απ’ όλα του ανθρώπου που αγάπησε την Ελλάδα όσο κανείς άλλος την εποχή εκείνη.
Η νέα ταινία του Γιάννη Σμαραγδή, με τίτλο «Καποδίστριας», ολοκλήρωσε και επίσημα τα γυρίσματά της στις αρχές Ιουλίου 2025, έπειτα από μια πορεία παραγωγής σχεδόν δύο ετών.
Πρόκειται για ένα κινηματογραφικό έργο που φιλοδοξεί όχι απλώς να εξιστορήσει τη ζωή του πρώτου Κυβερνήτη του νεότερου ελληνικού κράτους, αλλά να ανυψώσει τη συνείδηση ενός έθνους που αναζητά νόημα, ρίζες και φως.
Ταξίδι σε ιστορικά τοπία – Μαρτυρίες της Ιστορίας
Τα γυρίσματα ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2024 από την Κέρκυρα, γενέτειρα του Καποδίστρια, συνεχίστηκαν σε Ναύπλιο, Μονή Καισαριανής, και ολοκληρώθηκαν στο εξωτερικό — στην Ελβετία και την Αυστρία. Η απόφαση να αντικατασταθεί η Ρωσία με ευρωπαϊκές τοποθεσίες, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, δεν μείωσε τη δυναμική της παραγωγής· αντιθέτως, ενίσχυσε τον ευρωπαϊκό χαρακτήρα του έργου.
Στο Ναύπλιο αναπαραστάθηκαν οι τελευταίες μέρες της ζωής του Κυβερνήτη, ενώ στην Κέρκυρα γυρίστηκαν σκηνές από τα παιδικά και νεανικά του χρόνια. Η Μονή Καισαριανής, ως τόπος εσωτερικότητας, χρησιμοποιήθηκε για την αποτύπωση των στιγμών περισυλλογής και προσευχής του Καποδίστρια. Κάθε σκηνικό δεν επιλέχθηκε απλώς ως φόντο, αλλά ως ενεργό στοιχείο του χαρακτήρα.
Έργο ζωής για τον Γιάννη Σμαραγδή
Ο σκηνοθέτης Γιάννης Σμαραγδής δεν αντιμετώπισε την ταινία αυτή ως επαγγελματική υποχρέωση, αλλά ως πνευματική αποστολή. Όπως και με τα προηγούμενα έργα του για τον Ελ Γκρέκο, τον Καζαντζάκη και τον Ιωάννη Βαρβάκη, ο Σμαραγδής επιδιώκει να κινηματογραφήσει την ουσία ενός ανθρώπου – και όχι απλώς το βιογραφικό του.
Σε συνέντευξη του σημειώνει:
«Ο Καποδίστριας δεν ήταν ένας ηγέτης του κόσμου τούτου. Ήταν αποστολική μορφή. Πνευματικός οδηγός, και όχι απλώς πολιτικός. Η ζωή του είχε την εσωτερική σιωπή των αγίων και την αυστηρότητα των ελευθέρων ανθρώπων».
Η παραγωγή πραγματοποιήθηκε με περιορισμένο προϋπολογισμό, μεγάλο μέρος του οποίου καλύφθηκε από δωρεές Ελλήνων της διασποράς και Ελληνοαμερικανών. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης δήλωσε πως όλα τα έσοδα της ταινίας θα διατεθούν σε εθνικούς και κοινωφελείς σκοπούς.
Το καστ – Ένα σύνολο ανθρώπων με πίστη στην αποστολή
Στον ρόλο του Ιωάννη Καποδίστρια εμφανίζεται ο Αντώνης Μυριαγκός, σε μια ερμηνεία που χαρακτηρίζεται «εσωτερική, αθόρυβα μεγαλειώδης». Δεν κραυγάζει· αφηγείται με τα μάτια, με την πλάτη, με την παύση.
Πλάι του, ένα πλήθος αξιόλογων ηθοποιών:
- Τάσος Χαλκιάς
- Νικορέστης Χανιωτάκης
- Μάξιμος Μουμούρης
- Πάνος Σκουρολιάκος
- Μιχάλης Ιατρόπουλος
- Νίκος Καρδώνης
- Νίκος Νικολάου
- Γιάννης Σύριος
- Δημήτρης Μαύρος
- Ελένη & Έφη Ροδίτη
Ιδιαίτερη σημασία έχει η συμβολική συμμετοχή της Ναταλίας Καποδίστρια, απογόνου της οικογένειας, η οποία μάλιστα δήλωσε:
«Η ταινία αυτή δεν είναι απλώς ένας φόρος τιμής στον προγονό μου. Είναι ένας τρόπος να ξαναμιλήσουμε για το ήθος, για την ανιδιοτέλεια, για την ευθύνη απέναντι στην πατρίδα».
Η ταινία ως κήρυγμα ήθους
Η μουσική της ταινίας φέρει την υπογραφή του Μίνωα Μάτσα, η φωτογραφία είναι του Άρη Σμαραγδή, και τα κοστούμια του Μιχάλη Σδούγκου, τα οποία αναπαριστούν πιστά το ένδυμα της εποχής – χωρίς υπερβολές, χωρίς χρυσά περιγράμματα, αλλά με ραφές αξιοπρέπειας.
Ο ίδιος ο Σμαραγδής συνοψίζει την αποστολή του έργου του ως εξής:
«Ζούμε σε μια εποχή όπου τα είδωλα καταρρέουν. Αν κάτι μένει, είναι τα πρόσωπα που θυσιάστηκαν χωρίς ιδιοτέλεια. Ο Καποδίστριας μάς θυμίζει πως υπάρχει ακόμη η δυνατότητα του φωτός, αν την επιλέξουμε».
Αντί για φινάλε: ένα βλέμμα στο μέλλον
Η ταινία «Καποδίστριας» θα κυκλοφορήσει στις 25 Δεκεμβρίου 2025, με διανομή από την Tanweer. Όμως ο πραγματικός της σκοπός δεν είναι να “πετύχει” στα box office, ούτε να ανταγωνιστεί ξένα φαντασμαγορικά έπη. Είναι να μας θέσει ενώπιον του ερωτήματος:
Τι σημαίνει να κυβερνάς με ανιδιοτέλεια; Τι σημαίνει να πεθαίνεις για το κοινό καλό;
Ο Ιωάννης Καποδίστριας δεν άφησε απογόνους, άφησε όμως παράδειγμα.
Και σήμερα, αυτό το παράδειγμα επιχειρεί να μεταφέρει στον κινηματογράφο ο Γιάννης Σμαραγδής.
Όχι ως ύμνο σε έναν άνθρωπο, αλλά ως υπενθύμιση πως υπάρχει ακόμα δυνατότητα αρετής, ακόμα κι όταν όλα δείχνουν να καταρρέουν.
Μια εσωτερική μαρτυρία για το τι σημαίνει να υπηρετεί κανείς την πατρίδα με ήθος, ανιδιοτέλεια και όραμα.