Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ έκλεισε έναν από τους πιο αιματηρούς κύκλους της σύγχρονης Μέσης Ανατολής.
Όμως για εκατομμύρια Σύρους που ζουν εκτός συνόρων — και κυρίως στην Τουρκία το τέλος του πολέμου δεν σημαίνει αυτόματα και επιστροφή στην κανονικότητα.
Αντίθετα, ανοίγει ένα δύσκολο, προσωπικό δίλημμα: επιστροφή ή παραμονή;
Ανάμεσα στην ελπίδα και στον φόβο
Για πολλούς Σύρους πρόσφυγες στην Τουρκία, η είδηση της πολιτικής αλλαγής στη Δαμασκό συνοδεύτηκε από συγκίνηση και προσδοκία. Η σκέψη της επιστροφής στο σπίτι, στο χωριό, στη γειτονιά που άφησαν πίσω τους πριν από χρόνια, παραμένει ζωντανή.
Όμως η πραγματικότητα είναι λιγότερο ρομαντική. Οι ίδιοι αναγνωρίζουν ότι η Συρία που άφησαν δεν υπάρχει πια. Πόλεις κατεστραμμένες, υποδομές ανύπαρκτες, οικονομία σε κατάρρευση και κοινωνικός ιστός βαθιά τραυματισμένος.
Η ζωή που χτίστηκε στην Τουρκία
Για πάνω από μια δεκαετία, η Τουρκία αποτέλεσε το βασικό καταφύγιο για Σύρους που έφευγαν από τον πόλεμο. Στο διάστημα αυτό, πολλοί:
- βρήκαν εργασία, έστω και επισφαλή,
- δημιούργησαν οικογένειες,
- είδαν τα παιδιά τους να πηγαίνουν σχολείο στην τουρκική γλώσσα,
- έφτιαξαν μια νέα καθημερινότητα, έστω δύσκολη.
Η επιστροφή, λοιπόν, δεν σημαίνει μόνο «γυρίζω σπίτι», αλλά και εγκαταλείπω ό,τι κατάφερα να χτίσω στην εξορία.
Οι βασικές προκλήσεις της επιστροφής
Όσοι σκέφτονται σοβαρά να επιστρέψουν στη Συρία αναφέρουν συγκεκριμένα εμπόδια:
- Ασφάλεια: Παρά το τέλος του πολέμου, η σταθερότητα δεν θεωρείται δεδομένη σε όλες τις περιοχές.
- Στέγαση: Πολλά σπίτια έχουν καταστραφεί ή καταληφθεί.
- Εργασία: Η ανεργία είναι εκτεταμένη και οι ευκαιρίες περιορισμένες.
- Διοικητική αβεβαιότητα: Έγγραφα, τίτλοι ιδιοκτησίας, δικαιώματα — όλα επανεξετάζονται σε ένα νέο πολιτικό τοπίο.
Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετοί Σύροι δηλώνουν πως, ακόμη κι αν επιστρέψουν, θα το κάνουν δοκιμαστικά, αφήνοντας μέλη της οικογένειας πίσω στην Τουρκία.
Η πίεση της τουρκικής κοινωνίας
Ταυτόχρονα, το κλίμα στην Τουρκία έχει αλλάξει. Η παρουσία εκατομμυρίων προσφύγων έχει γίνει αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης και κοινωνικής κόπωσης. Οι εκκλήσεις για «επιστροφή των Σύρων» έχουν ενταθεί, δημιουργώντας ένα αίσθημα ανασφάλειας σε πολλούς πρόσφυγες.
Έτσι, η επιλογή της επιστροφής δεν είναι πάντα απόλυτα εθελοντική, αλλά συχνά αποτέλεσμα συσσωρευμένης πίεσης.
Οι Σύροι στην Τουρκία επανεξετάζουν την επιστροφή μετά την πτώση του Άσαντ
‘There are many challenges’: Syrians in Turkey consider return after fall of Assad https://t.co/VfDQgpCxs9
— BBC News (World) (@BBCWorld) December 29, 2025
Ένα μέλλον χωρίς εύκολες απαντήσεις
Η πτώση του Άσαντ έκλεισε ένα κεφάλαιο, αλλά άνοιξε πολλά ερωτήματα. Για τους Σύρους της Τουρκίας, το μέλλον δεν γράφεται με συνθήματα, αλλά με δύσκολες αποφάσεις ζωής.
Όπως λένε οι ίδιοι:
«Η επιστροφή είναι όνειρο. Αλλά οι προκλήσεις είναι πολλές».
Και μέχρι αυτές οι προκλήσεις να απαντηθούν, η εξορία έστω και ακούσια παραμένει η πιο ασφαλής επιλογή για χιλιάδες οικογένειες.