Η ιστορική απόφαση της Ευρώπης
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε το βήμα που για δεκαετίες φαινόταν αδιανόητο: τερματίζει τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, του καυσίμου που συνόδευσε την ευρωπαϊκή ανάπτυξη επί μισό αιώνα.
Σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου της Ε.Ε., από 1ης Ιανουαρίου 2026 απαγορεύονται οι νέες συμβάσεις προμήθειας ρωσικού αερίου, ενώ οι υφιστάμενες θα ολοκληρωθούν ως το 2028.
Η ρύθμιση εντάσσεται στο ευρωπαϊκό σχέδιο REPowerEU, που συνδέει την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία με την πράσινη μετάβαση.
Όπως ανέφερε το Reuters, «η Ευρώπη θέλει να κόψει όχι μόνο τον αγωγό, αλλά και το πολιτικό οξυγόνο του Κρεμλίνου».
Η εξάρτηση έχει ήδη μειωθεί από 45 % το 2021 σε 13 % το 2025, όμως η πλήρης απεξάρτηση απαιτεί συντονισμό και επενδύσεις.
Το τέλος του «τουρκικού» ρωσικού αερίου
Ιδιαίτερη σημασία έχει ο αγωγός TurkStream, που μεταφέρει ρωσικό αέριο μέσω Τουρκίας στη ΝΑ Ευρώπη.
Η Le Monde αποκαλεί την κίνηση «το τέλος της ενεργειακής υποκρισίας», καθώς η Μόσχα παρουσίαζε το προϊόν ως “τουρκικό” για να αποφύγει κυρώσεις.
Με τις νέες ρυθμίσεις, όλες οι ποσότητες που διέρχονται μέσω Τουρκίας ή Λευκορωσίας θα θεωρούνται ρωσικής προέλευσης.
Η Ρωσία έτσι χάνει το τελευταίο ενεργειακό της “παράθυρο” προς την Ε.Ε., ενώ η Τουρκία θα δει περιορισμό εσόδων και επιρροής ως ενεργειακός κόμβος.
Για την Ευρώπη, πρόκειται για αποφασιστικό βήμα απεξάρτησης· για τη Ρωσία, για μια οικονομική και γεωπολιτική ήττα με μακροπρόθεσμες συνέπειες.
Η Al Jazeera χαρακτηρίζει την απόφαση «αναγκαία αλλά επώδυνη».
Η Ε.Ε. επιδιώκει να αναδομήσει το ενεργειακό της μίγμα:
ενίσχυση LNG από ΗΠΑ και Κατάρ, αγωγοί με Αζερμπαϊτζάν και Αίγυπτο, νέα τερματικά στη Γερμανία, την Κροατία και την Ολλανδία, και ταχύτερη ενσωμάτωση των ΑΠΕ.
Το think tank Bruegel προειδοποιεί ότι η μετάβαση «θα δοκιμάσει την αντοχή της ενιαίας αγοράς και την κοινωνική συνοχή».
Οι εναλλακτικές προμήθειες είναι ακριβότερες και οι υποδομές άνισα κατανεμημένες· χώρες της Κεντρικής Ευρώπης παραμένουν ευάλωτες σε διακυμάνσεις τιμών και αποθεμάτων.
Το Συμβούλιο της Ε.Ε. τονίζει ότι ο τερματισμός δεν πρέπει να προκαλέσει διακοπές εφοδιασμού, θεσπίζοντας μεταβατικές εξαιρέσεις για χώρες με υψηλή εξάρτηση όπως Ουγγαρία και Σλοβακία.
Η ελληνική πραγματικότητα
Η Ελλάδα, αν και έχει μειώσει δραστικά την άμεση εξάρτηση από Gazprom, εξακολουθεί να καλύπτει περίπου 45 % των εισαγωγών φυσικού αερίου από ρωσικές ή έμμεσες πηγές.
Η νέα ευρωπαϊκή πολιτική την καλεί να κινηθεί ταχύτερα: να ενισχύσει την Ρεβυθούσα, να αξιοποιήσει το FSRU Αλεξανδρούπολης, και να επιταχύνει τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις με Αίγυπτο, Κύπρο και Ιταλία.
Η The Guardian προειδοποιεί ότι «οι πρώτοι χειμώνες της μετάβασης θα είναι δύσκολοι, καθώς οι τιμές παραμένουν ευμετάβλητες».
Η Ελλάδα θα πρέπει να προστατεύσει τα ευάλωτα νοικοκυριά, χωρίς να καθυστερήσει την πράσινη μετάβαση.
Το στοίχημα είναι διπλό: Ενεργειακή αυτονομία και κοινωνική αντοχή.
Πολιτική και οικονομία ενός τέλους
Η διακοπή του ρωσικού αερίου είναι κάτι περισσότερο από ενεργειακή επιλογή· είναι πολιτική δήλωση ανεξαρτησίας.
Η Le Monde γράφει πως «η Ευρώπη επανεφευρίσκει τον εαυτό της μέσα από την ενεργειακή της ανεπάρκεια», ενώ το Reuters σημειώνει: «η Ήπειρος θα πληρώσει περισσότερα, αλλά θα αγοράσει ελευθερία».
Η ενεργειακή ανεξαρτησία θα έχει αρχικά υψηλό κόστος, όμως μακροπρόθεσμα μπορεί να μεταφραστεί σε σταθερότητα και στρατηγική αυτονομία.
Η Ε.Ε. ουσιαστικά ανατρέπει την εξίσωση που επί δεκαετίες κρατούσε τη Ρωσία ως βασικό προμηθευτή και ταυτόχρονα μοχλό πολιτικής πίεσης.
Υ.Σ:..Η απόφαση για το τέλος του ρωσικού αερίου δεν είναι απλώς μια τεχνική μεταρρύθμιση. Είναι το τεστ ωριμότητας της Ευρώπης.
Για δεκαετίες, οι κυβερνήσεις απολάμβαναν το φθηνό καύσιμο της Μόσχας, κλείνοντας τα μάτια στο τίμημα της εξάρτησης πολιτικής, στρατηγικής, ηθικής.
Τώρα, χωρίς τις σωληνώσεις του Κρεμλίνου, η Ευρώπη δεν έχει πια άλλο άλλοθι.
Αν αποτύχει να εξασφαλίσει επάρκεια, σταθερότητα και κοινωνική δικαιοσύνη, η απομάκρυνση από τη Ρωσία θα μοιάζει περισσότερο με αυτοτραυματισμό παρά με απελευθέρωση.
Αν όμως σταθεί όρθια, θα έχει κερδίσει κάτι πολύ βαθύτερο από φθηνή ενέργεια: την αξιοπρέπειά της.
Η ενεργειακή ανεξαρτησία δεν είναι αριθμός σε ισολογισμό.
Είναι πράξη πολιτικού θάρρους.
Και η Ευρώπη, για πρώτη φορά μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, καλείται να αποδείξει ότι το διαθέτει.