Η ναυτιλία, που μεταφέρει πάνω από το 80% του παγκόσμιου εμπορίου, βρίσκεται στη δίνη ενός εμπορικού πολέμου που δεν περιορίζεται σε αριθμούς.
Δασμοί, λιμενικά τέλη, συμμετρικά αντίμετρα και ανακατεύθυνση φορτίων αλλάζουν το τοπίο και απειλούν με ένα νέο κύμα κατακερματισμού της παγκοσμιοποίησης.
ΗΠΑ: Δασμοί και λιμενικά τέλη
Η Ουάσινγκτον προχωρά στην επιβολή ειδικών λιμενικών τελών για πλοία κινεζικής κατασκευής ή ιδιοκτησίας. Σύμφωνα με το Financial Times, η πολιτική αυτή συνδέεται με την προσπάθεια «αναγέννησης της αμερικανικής ναυπηγικής βιομηχανίας» (Financial Times).
Το Guardian σημειώνει ότι τα τέλη εφαρμόζονται από τις 14 Οκτωβρίου 2025 και μπορεί να ξεπεράσουν το 1 εκατ. δολάρια ανά επίσκεψη μεγάλου containership (The Guardian).
Πεκίνο: Συμμετρικά αντίμετρα
Η Κίνα αντιδρά με νέους κανονισμούς που επιτρέπουν «ειδικά τέλη» σε ξένα πλοία. Όπως έγραψε η South China Morning Post, πρόκειται για «θεσμική ασπίδα» απέναντι στις αμερικανικές πιέσεις (SCMP).
Το Supply Chain Exchange καταγράφει ότι οι κινεζικές εξαγωγές ανακατευθύνονται πλέον προς την Ευρώπη και τη Νοτιοανατολική Ασία, μειώνοντας την εξάρτηση από τις ΗΠΑ (Supply Chain Exchange).
Κατάρρευση ναύλων
Το Reuters σημειώνει ότι οι ναύλοι Σαγκάη–Λος Άντζελες έπεσαν κατά 58% και οι Σαγκάη–Νέα Υόρκη κατά 46%, με τον δείκτη Drewry WCI στα 1.669 δολάρια/FEU – χαμηλότερα από το κόστος πολλών εταιρειών (Reuters).
Η Freightos αναφέρει ότι οι μεταφορείς απαντούν με blank sailings και αυξημένη ανακύκλωση παλαιών πλοίων για να απορροφήσουν την υπερπροσφορά (Freightos).
Ευρώπη: ευκαιρίες και πιέσεις
Η ΕΚΤ καταγράφει αύξηση κινεζικών εξαγωγών προς Ευρωζώνη κατά 2–3%, που πιέζει τον πληθωρισμό αλλά πλήττει τις τοπικές βιομηχανίες (ECB).
Η Le Monde προειδοποιεί για «παγκόσμια αναταραχή» στη Γαλλία, με επιπτώσεις σε μέταλλα, αυτοκινητοβιομηχανία και φαρμακευτικά (Le Monde).
Σύμφωνα με το Global Trade Magazine, σε ορισμένες περιόδους το κόστος αποστολής Ασία–Βόρεια Ευρώπη ξεπέρασε εκείνο της Ασίας–Δυτικής Ακτής ΗΠΑ (Global Trade Magazine).
Τα μεγάλα λιμάνια της παγκόσμιας ναυτιλίας
Ευρώπη
- Ρότερνταμ (Ολλανδία)
Το μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης, με διακίνηση ~13,82 εκατ. TEU containers το 2024 σύμφωνα με το PortEconomics (PortEconomics).
Το ShipHub σημειώνει ότι μπορεί να φιλοξενεί τα μεγαλύτερα πλοία του κόσμου χάρη στο βάθος του (24 μ.) (ShipHub).
Το Reuters κατέγραψε μείωση 4,1% στη διακίνηση φορτίων το α΄ εξάμηνο 2025, λόγω χαμηλότερων όγκων ξηρού και υγρού φορτίου (Reuters). - Αμβέρσα–Μπρυζ (Βέλγιο)
Δεύτερο σε μέγεθος στην Ευρώπη, με ~13,53 εκατ. TEU το 2024, πολύ κοντά στο Ρότερνταμ (PortEconomics).
Σύμφωνα με Container News, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κόμβους logistics για τη βόρεια Ευρώπη (Container News). - Αμβούργο (Γερμανία)
Το τρίτο μεγαλύτερο της Ευρώπης, με ~7,8 εκατ. TEU το 2024, όπως καταγράφει το PortEconomics (PortEconomics).
Χάρη στη σύνδεσή του με σιδηροδρομικά και ποτάμια δίκτυα, λειτουργεί ως βασικός κόμβος για την Κεντρική Ευρώπη. - Βαλένθια (Ισπανία)
Το μεγαλύτερο λιμάνι της Μεσογείου σε containers, με 5,0 εκατ. TEU και ~79,3 εκατ. τόνους φορτίου το 2022 (Wikipedia). - Αλχεσίρας (Ισπανία), Βρέμερχαφεν (Γερμανία)
Μαζί με τη Βαλένθια και το Αμβούργο, συγκαταλέγονται στα 5 κορυφαία λιμάνια της Ε.Ε. σε όγκο φορτίου, σύμφωνα με την Eurostat (Eurostat).
Ασία
- Σαγκάη (Κίνα)
Το μεγαλύτερο λιμάνι στον κόσμο: ~47,3 εκατ. TEU το 2023, σύμφωνα με SDC International Shipping (SDC International). - Σιγκαπούρη
Το κορυφαίο transshipment hub στην Ασία, με ~41 εκατ. TEU το 2024 (China Rubber Fender). - Ningbo-Zhoushan (Κίνα)
Ένα από τα μεγαλύτερα σε παγκόσμιο επίπεδο, με ~35,3 εκατ. TEU το 2023 (SDC International). - Shenzhen, Qingdao, Guangzhou, Busan
– Shenzhen: 33,39 εκατ. TEU (2024)
– Qingdao: 30,87 εκατ. TEU (2024)
– Guangzhou: 26,45 εκατ. TEU (2024)
– Busan (Ν. Κορέα): 24,4 εκατ. TEU (2023)
(China Rubber Fender)
Αμερική
- Λος Άντζελες & Long Beach (ΗΠΑ)
Το μεγαλύτερο λιμενικό σύμπλεγμα της Β. Αμερικής, με ετήσια διακίνηση πάνω από 17 εκατ. TEU. Κατατάσσεται πρώτο στις ΗΠΑ από το AJOT (AJOT). - Νέα Υόρκη – Νιου Τζέρσεϋ (ΗΠΑ)
Το μεγαλύτερο λιμάνι της Ανατολικής Ακτής, εξυπηρετώντας 700+ προορισμούς παγκοσμίως (AJOT). - Βανκούβερ & Μόντρεαλ (Καναδάς)
Σημαντικοί κόμβοι για τις εμπορικές ροές Ασίας–Β. Αμερικής.
Βόρειες χώρες
- Γκέτεμποργκ (Σουηδία)
Το μεγαλύτερο λιμάνι της Σκανδιναβίας, με εκτεταμένες σιδηροδρομικές διασυνδέσεις. Σύμφωνα με το Port of Gothenburg, αποτελεί «την καλύτερη πύλη logistics στη Βόρεια Ευρώπη» (Port of Gothenburg). - Άαρχους (Δανία)
Το μεγαλύτερο container λιμάνι της Δανίας, διαχειριζόμενο περίπου το 60% των containers της χώρας (γενική αναφορά από trade sources). - Χέλσινγκμποργκ (Σουηδία)
Σημαντικός κόμβος για τη Βαλτική, αυξάνει ροές λόγω ανακατεύθυνσης δρομολογίων.
– Τουρκία: Μεγάλο Λιμενικό Δυναμικό και Αυξημένη Κίνηση.
Ο Μεγάλος Νικητής
Η Τουρκία ενισχύει σταθερά τον ρόλο της στη διεθνή ναυτιλία, αξιοποιώντας τη στρατηγική της θέση ανάμεσα στην Ευρώπη, την Ασία και τη Μέση Ανατολή. Τα λιμάνια της καταγράφουν τα τελευταία χρόνια έντονη ανάπτυξη, με επενδύσεις σε υποδομές και αυξανόμενη διακίνηση φορτίων.
Εκρηκτική άνοδος στα containers
Σύμφωνα με το Container News, τα τουρκικά λιμάνια διακίνησαν 13,5 εκατ. TEU το 2024, σημειώνοντας αύξηση 8% σε σχέση με το 2023. Το ίδιο ρεπορτάζ καταγράφει ότι το hub του Tekirdağ ανέβηκε 20%, ενώ το Ambarlı παρουσίασε μείωση 5% (Container News).
Το Ports Europe αναφέρει ότι στο διάστημα Ιανουάριος–Ιούλιος 2024 η συνολική διακίνηση containers έφτασε τα 7,88 εκατ. TEU, δηλαδή αύξηση 9,5% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (Ports Europe).
Οι μεγάλοι πρωταγωνιστές
- Ambarlı (Κωνσταντινούπολη): το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας σε containers, με ~3,17 εκατ. TEU το 2023. Παρά τη μικρή πτώση, εξακολουθεί να συγκεντρώνει πάνω από το 22% της συνολικής τουρκικής κίνησης (Daily Sabah / Lloyd’s List).
- Mersin International Port (MIP): η «καρδιά» της Μεσογείου για την Τουρκία. Το Daily Sabah αναφέρει ότι επεκτείνει τη δυναμικότητά του από 2,6 σε 3,6 εκατ. TEU, ενώ ήδη χειρίζεται το 22% των τουρκικών εξαγωγών σε containers (Daily Sabah).
- Kocaeli & Aliaga (İzmir): μεγάλοι κόμβοι για πετρελαϊκά, χημικά και βιομηχανικά φορτία· σταθερά στις πρώτες θέσεις διακίνησης.
- Tekirdağ (Asyaport): σε στενή συνεργασία με την MSC, αποτελεί ταχέως αναπτυσσόμενο hub της βόρειας Τουρκίας με 1,7 εκατ. TEU throughput το 2023 (Lloyd’s List).
- Filyos (Μαύρη Θάλασσα): νέο στρατηγικό λιμάνι με σχεδιασμένη δυνατότητα διακίνησης 25 εκατ. τόνων ετησίως, στο πλαίσιο του έργου «Filyos Valley Project»· στόχος είναι να λειτουργήσει ως ενεργειακό και εμπορικό hub για τη βόρεια Τουρκία (Ports Europe).
Στρατηγικές επενδύσεις και προοπτικές
Η Τουρκία δρομολογεί μεγάλα έργα για να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση της.
Το Kuehne+Nagel αναφέρει σχέδια για νέους μεσογειακούς τερματικούς σταθμούς (Adana & Mersin), ενώ το IFC χαρακτηρίζει το Mersin «ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά λιμάνια της Μεσογείου» (IFC).
Η αύξηση των transhipment containers είναι εντυπωσιακή: σύμφωνα με την Kuehne+Nagel, από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 2024 τα τουρκικά λιμάνια χειρίστηκαν 1,2 εκατ. TEU μεταφόρτωσης, αύξηση 54% σε σχέση με πέρυσι, με το 28% αυτών να συνδέεται με την Ε.Ε. (Kuehne+Nagel).
Η Άγκυρα επιδιώκει να μετατραπεί σε «γέφυρα» εμπορίου ανάμεσα σε Ασία και Ευρώπη, με νέες προβλήτες και ενίσχυση σιδηροδρομικών και οδικών συνδέσεων, ώστε να μπορεί να ανταγωνιστεί hubs όπως το Ρότερνταμ ή η Αμβέρσα.
Τέλος, η Reuters αποκάλυψε
Συνομιλίες με το Άμπου Ντάμπι για επένδυση ύψους 500 εκατ. δολαρίων στο λιμάνι της Σμύρνης (Izmir) από την Abu Dhabi Ports, κίνηση που θα ενισχύσει τον ρόλο της Τουρκίας ως περιφερειακού hub στην Ανατολική Μεσόγειο (Reuters).
Ασία: υπερπροσφορά αγαθών
Η Economist περιγράφει τη ΝΑ Ασία να «πλημμυρίζει» από κινεζικά προϊόντα, πιέζοντας τις τοπικές οικονομίες και οδηγώντας σε χαμηλότερες προβλέψεις ανάπτυξης (The Economist).
Ναυπηγεία: το νέο μέτωπο
- Κίνα (CSSC): πάνω από 40% των νέων παραγγελιών παγκοσμίως (Baltic Exchange).
- Ν. Κορέα (Hyundai, Samsung, Daewoo): ηγέτες σε LNG carriers και high-tech σκάφη.
- Ιαπωνία (Imabari, Mitsui): bulk carriers με υψηλά περιβαλλοντικά standards.
- Ευρώπη (Fincantieri, Meyer Werft): κρουαζιερόπλοια και εξειδικευμένα πλοία.
- ΗΠΑ: μικρή εμπορική παραγωγή, ισχυρή στα στρατιωτικά.
- Ινδία, Φιλιππίνες: αναδυόμενες δυνάμεις χαμηλού κόστους.
Το MarineLink προειδοποιεί ότι οι δασμοί και τα τέλη του 2025–26 μπορεί να ανατρέψουν την κινεζική κυριαρχία ή να την παγιώσουν αν το Πεκίνο απορροφήσει το σοκ με ενισχύσεις (MarineLink).
Η ελληνική διάσταση (με διεθνείς πηγές)
Η Ελλάδα, αν και εκτός του κέντρου αντιπαράθεσης, πλήττεται έμμεσα λόγω της θέσης της στη ναυτιλία:
- Σύμφωνα με το Greek Reporter, περίπου το 35% του ελληνόκτητου στόλου έχει ναυπηγηθεί σε κινεζικά ναυπηγεία· αυτά τα πλοία κινδυνεύουν να χρεώνονται με τα αμερικανικά λιμενικά τέλη (Greek Reporter).
- Η Ekathimerini γράφει ότι «τρεις στους δέκα Έλληνες πλοιοκτήτες» μπορεί να επιβαρύνονται με τουλάχιστον $1 εκατ. ανά επίσκεψη σε αμερικανικό λιμάνι (Ekathimerini).
- Το Reuters φιλοξενεί την Αθήνα ως σημείο αναφοράς, προειδοποιώντας για «χαοτική κατάσταση» στις θαλάσσιες μεταφορές λόγω των αμερικανικών μέτρων (Reuters).
- Η Ekathimerini επίσης αναφέρει ότι Ελλάδα και ΗΠΑ σχεδιάζουν κοινό πλάνο για τη μεταφορά αμερικανικού LNG με ελληνόκτητα πλοία, ενισχύοντας τον στρατηγικό ρόλο της χώρας (Ekathimerini).
- Le Monde αναδεικνύει τον Πειραιά, καταγράφοντας κατάσχεση 2.435 containers με παράνομα κινεζικά εμπορεύματα, δείχνοντας τη γεωστρατηγική σημασία του λιμανιού στην Ευρώπη (Le Monde).
Υ.Σ.:Η ναυτιλία βρίσκεται εγκλωβισμένη σε μια σύγκρουση γεωοικονομικής ισχύος.
Οι ΗΠΑ και η Κίνα χρησιμοποιούν τους δασμούς και τα λιμενικά τέλη ως όπλο, η Ευρώπη δέχεται πλημμυρίδα φορτίων, η Ασία κατακλύζεται από κινεζικά προϊόντα, τα ναυπηγεία σε όλο τον κόσμο ανταγωνίζονται για παραγγελίες, και η Ελλάδα –ως κορυφαία ναυτιλιακή δύναμη βρίσκεται στη μέση αυτού του τρικυμισμένου πελάγους.
Το 2026 θα δείξει αν ο εμπορικός πόλεμος θα οδηγήσει σε νέα ισορροπία ή σε ακόμη μεγαλύτερη διάσπαση της παγκοσμιοποίησης